Sektörel Strateji Analizi

Bu analiz çalışması bir sektördeki hakim stratejik kurgunun temel unsurlarından üçünü görünür kılmak için yapılır. Bu unsurlardan ilki sektörün rekabet ettiği faktörler yani ana değer önermeleri, ikincisi bu faktörler özelinde müşterilerin ne deneyimlediği veya ne alabildiği, üçüncüsü ise sektördeki tüm çözümlerin stratejik profilleri.

Analiz sonrasında iki eksenli bir grafik olan sektörel strateji kanvası oluşturulur. Kanvasta yatay eksene, sektörün devamlı yatırım yaparak rekabet ettiği ana faktörler konur. Dikey eksene ise mevcut çözümlerin müşterilere her rekabet faktörünü ne ölçüde sunabildiği ya da başka bir ifadeyle deneyimletebildiği konur. Dikey eksende bir rekabet faktörü özelinde yüksek bir puan alan çözüm, müşterilerine o faktör özelinde daha iyi bir deneyim sunuyor demektir. Mevcut çözümlerin tüm faktörler özelindeki seviyelerinin çıkarılması ile oluşan çizgiler, o çözümlerin stratejik profillerini gösterir.

Eğer bir sektördeki tüm çözümlerin stratejik profilleri yakınsıyor ise, o sektör artık kırmızı okyanus olmuş demektir. Bu sektörlerde, çözümler birbirinin kolayca ikamesi olabilir; bu yüzden de sektörler içinde kıran kırana bir rekabet vardır. Stratejik profili önemli ölçüde farklılaşan çözümler kendilerini rekabetten koruyor demektir. Bunlar kendi mavi okyanuslarını yaratmıştır.

Strateji Kanvası (Şablon)

Strateji Kanvası (Örnek)

Rekabet Faktörlerini Belirleyin

Sektörün rekabet ettiği beşten az ve on ikiden fazla olmayan kilit faktörleri tanımlayın. Bu faktörleri çıkarırken şunlara dikkat edin:
  • Öncelikle, sektördeki oyuncuların gözünden bakın. Sektörün neyi önemli gördüğünü anlamak için nereye yatırım yaptığını, müşterilerine en çok neyin iletişimini yaptığını inceleyebilirsiniz. Çoğu zaman kurumların müşterileri için değerli olduğunu düşündüğü faktörler ile müşterilerin gerçekten değer verdiği faktörler arasında bir fark vardır. Zaten mavi okyanusa giden yol bu farkı bulmaktan geçer. Bir sektörü analiz etmek için sektörel strateji kanvasını hazırlarken sektörün bakış açısını çıkarmak hedeflenir. Müşteri bakış açısı sonraki aşamalarda devreye girecektir
  • Bu çalışmayı B2B sektörler özelinde (ör: kimyasallar) yapıyorken satılan ürünlerin standardize ürünler olduğu ve rekabette en önemli ayırt edici noktanın fiyat olduğu hatasına sık düşülür. Bu sektörlerde çözüm değerlendirme, teknik destek hizmetleri, teslimat süreleri, envanter bulunurluğu gibi faktörlerin de önemli olduğunu unutmayın.
  • Müşterilerin deneyimleme şansı olmayan organizasyonel faktörlerin (ör: yetkin insan kaynağı, güçlü BT alt yapısı…vb.) dikkate alınmaması gerekir. Eğer müşteri tarafından deneyimlenen ve sektörün rekabet ettiği bir organizasyonel faktör varsa bu faktörü müşteriye sunulan değer üzerinden ifade etmek gerekir. Örneğin, yetkin insan kaynağı müşterilerin özel ihtiyaçlarına hızlı ve esnek çözüm üretme kabiliyeti kazandırıyorsa ve bu önemli bir rekabet unsuru ise faktörler arasına “yetkin insan kaynağı” yazmak yerine “özelleştirilmiş çözüm hızı ve esnekliği” yazılmalıdır.
  • Rekabet faktörlerini belirlerken “marka gücünü” önemli bir rekabet faktörü olarak listeleme eğilimine de sık rastlanır. Ama markanın çoğu zaman kurumun sunduğu çözümlerin stratejik profillerinin bir ürünü olduğunu unutmamak gerekir. Markanın gücünü bilinirlik seviyesi ve zihinlerde çağrıştırdığı değerlerin cazibesi belirler. Cazip bir değerler setini tutarlı bir şekilde deneyimleten bir markanın bilinirliği artar. Örneğin, Apple markası güçlüdür; çünkü Apple’ın ürünleri müşterilerine tutarlı bir şekilde çok cazip bir değerler setini (yalınlık, kullanım kolaylığı, şıklık, kalite, lüks) deneyimletmektedir. Bu gözle değerlendirince, rekabet faktörleri arasına “markanın gücü” gibi bir madde eklemek yerine o gücü oluşturan faktörleri yazmak daha doğru olacaktır.

Değerlendireceğiniz Çözümleri Seçin

  • Hangi çözümleri kanvasa koyacağınıza karar verin. Sektörel strateji kanvasının yön göstericiliğini kaybetmemesi için 5 çözümden daha fazlasını içermemesi tavsiye edilir.
  • Öncelikle pazar lideri ile başlayın. Pazar lideri çoğu zaman taklit edilmeye çalışılandır. O yüzden pazardaki çoğu oyuncunun stratejik profilinin pazar liderininkine yakınsadığını görebilirsiniz. Taklitçilerin ayrıştığı ufak tefek farklar olsa da müşteri gözünde bu farkların değeri çoğu zaman düşüktür ve bunlar birbirini ikame eden çözümler olarak algılanır. Örneğin, çoğu araba müşterisi için bagaj hacminin 300 lt olması ile 350 lt olması arasında pek bir fark yoktur. Bu sebeple pazar liderini taklit eden oyuncuları kanvasa dahil etmenizin pek değeri olmaz, hatta müşteriler için önemsiz farklılıkların kanvasta abartılı görünmesine sebep olur.
  • Daha sonra sınıfının en iyisi durumundaki oyunculara geçin. Bunların stratejik profili sektörü tanımlayan altın standarttır. Benzer şekilde birbirine çok yakınsayanlar varsa içlerinden en önemli olanını dikkate alın.
  • Sektörel strateji kanvasını başka alternatif sektörler tarafından da hizmet verilen bir pazar için çiziyorsanız bu sektörlerdeki en iyi oyuncuları da değerlendirmeyi unutmayın.
  • Son olarak, henüz küçük oyuncu olsalar da sektördeki hakim duruma meydan okuyan ve hızlı bir şekilde büyüyen oyuncuları da kanvasa koymanız iyi olacaktır.

Her Çözümü Değerlendirin

  • Şimdi sıra belirlediğiniz oyuncuları belirlediğiniz rekabet faktörlerine göre değerlendirme aşamasına geldi. Değerlendirme yapmadan önce ölçeğinizi belirlemeniz gerekli. beşli Likert tipi bir ölçek kullanabilirsiniz. Bu ölçekte bir çok düşük, üç ortalama ve beş çok yüksek olabilir. Daha sonra da her faktör için bir, üç ve beşin referans tanımının yapılması gerekli. Değerlendirirken şunlara dikkat edin:
  • Fiyatı değerlendirirken mutlak fiyat (etiket fiyatını) referans alın. Dikey eksende yüksek bir fiyat yüksek, düşük bir fiyat ise düşük seviyede olmalıdır.
  • Her rekabet faktörünün müşteri gözünde ağırlığı farklı olabilir. Hatta farklı müşteri grupları için farklı ağırlıkları olabilir. Ama sektörel strateji kanvasında bu unsur dikkate alınmaz.
  • Her çözüm için bazı rekabet faktörlerini müşterinin nasıl deneyimlediğini tahmin etmeye yarayacak elimizde yeterli veri olmayabilir. Bazen değerlendiriciler aralarında anlaşmazlığa da düşebilirler. Sektörel strateji kanvasının bir özdeğerlendirme aracı olduğu, makro seviyede sektörün resmini çıkarmayı hedeflediği unutulmamalıdır. O yüzden aslında x çözümünün y boyutunda dört olması gereken değerlendirmesini yanlışlıkla üç yapıyor olmanızın önemli bir sonucu yoktur.
  • Üçüncü adımı da tamamladıktan sonra artık kanvastaki resmi değerlendirme ve üstünden stratejik çıkarımlar yapma adımına geçebilirsiniz.